Bác Hồ với Đoàn Ca múa nhân dân
Tư tưởng Hồ Chí Minh về chăm lo đời sống nhân dân, giữ yên lòng dân góp phần tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc, bao gồm hệ thống các quan điểm về vị trí, vai trò, đối tượng, nội dung và biện pháp chăm lo đời sống nhân dân, giữ yên lòng dân góp phần tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc có giá trị định hướng đối với việc tăng cường sức mạnh phòng thủ, khả năng ngăn ngừa, triệt tiêu những mối nguy hại đối với Tổ quốc từ sớm, từ xa.
Chủ tịch Hồ Chí Minh – cả cuộc đời Người đã hiến dâng cho độc lập của Tổ quốc và tự do, hạnh phúc của Nhân dân, không ngừng đấu tranh vì hòa bình, độc lập dân tộc, dân chủ và tiến bộ xã hội trên toàn thế giới. Người để lại di sản tinh thần vô giá, đó là tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh. Trong đó, tư tưởng về chăm lo đời sống nhân dân, giữ yên lòng dân góp phần tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa là nội dung quan trọng, đến nay vẫn còn nguyên giá trị, soi đường cho sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa từ sớm, từ xa trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Tư tưởng Hồ Chí Minh về yên dân
Chủ tịch Hồ Chí Minh khi nói về mục đích của chủ nghĩa xã hội: “Nói một cách giản đơn và dễ hiểu là, không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân, trước hết là nhân dân lao động”1. Người diễn giải mục đích tổng quát này thành các tiêu chí cụ thể: chủ nghĩa xã hội là làm sao cho Nhân dân đủ ăn, đủ mặc, ngày càng sung sướng, ai nấy được đi học, ốm đau có thuốc, già không lao động được thì nghỉ…; xã hội ngày càng tiến bộ, vật chất ngày càng tăng, tinh thần ngày càng tốt. Muốn nâng cao đời sống nhân dân, đem lại cho Nhân dân cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc không có con đường nào khác là phải tiến lên chủ nghĩa xã hội.
Chăm lo đời sống nhân dân, giữ yên lòng dân có vai trò rất quan trọng bảo đảm sự ổn định và phát triển xã hội, phát huy nguồn lực tài dân, sức dân, khả năng sáng tạo của nhân dân để mang lại hạnh phúc cho nhân dân; tạo cơ sở vững chắc ngăn chặn và làm thất bại mọi âm mưu, thủ đoạn chống phá của các thế lực thù địch, phản động, góp phần bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.
Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Phải quan tâm đến lợi ích của nhân dân, trước hết là của Nhân dân lao động, công nhân và nông dân; phải chăm lo đời sống vật chất và tinh thần của Nhân dân. Nếu chúng ta làm được những điểm đó, nếu bao giờ chúng ta cũng đi đúng đường lối quần chúng, thì chúng ta sẽ tránh được nhiều khuyết điểm sai lầm, sẽ thu được nhiều kết quả tốt”2. Theo đó, quan tâm chăm lo đời sống nhân dân có đời sống vật chất và đời sống tinh thần đầy đủ, làm cho nhân dân tin tưởng, lòng dân, xã hội yên ổn tất yếu đất nước sẽ có sự phát triển, tạo ra sức mạnh ngăn chặn, triệt tiêu từ sớm, từ xa những nhân tố có thể phát triển thành các nguy cơ, thách thức đe dọa độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
Trả lời một nhà báo nước ngoài của báo Frères D’armes, khi được hỏi: “Chủ tịch sợ gì nhất?”, Chủ tịch Hồ Chí Minh trả lời: “Chẳng sợ gì cả. Một người yêu nước không sợ gì hết và nhất thiết không được sợ gì”3. Theo Bác, một người yêu nước, người cách mạng thì không sợ gì cả, chỉ sợ lòng dân không yên, vì lòng dân không yên, mất lòng dân là mất tất cả. Lòng dân là sức mạnh vô biên, vô địch, có ý nghĩa quyết định thành bại của cách mạng. Quan tâm chăm lo đời sống của Nhân dân đúng với nguyện vọng và hợp lòng dân thì được quần chúng ủng hộ, qua đó mà hăng hái đấu tranh, ngăn chặn, triệt tiêu từ sớm, từ xa những nhân tố có thể phát triển thành các nguy cơ, thách thức đe dọa độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, từ ngày có Đảng, mọi tầng lớp nhân dân được quan tâm chăm lo về vật chất và tinh thần, nên luôn đi theo Đảng, trung thành với Đảng. Vì vậy, nếu mỗi cán bộ, đảng viên có tâm trong sáng, chính trực, biết nuôi dưỡng, vun bồi, khơi dậy lòng tốt của nhân dân, tuyệt đối không được lạm dụng, lợi dụng lòng tốt đó, thì Nhân dân sẽ ủng hộ, giúp đỡ, qua đó mà ngăn chặn, triệt tiêu từ sớm, từ xa những nhân tố có thể phát triển thành các nguy cơ, thách thức đe dọa độc lập, chủ quyền, thống nhất và toàn vẹn lãnh thổ của Tổ quốc.
Với cán bộ, chiến sĩ Quân đội nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh huấn thị: “Bám lấy dân là làm sao cho được lòng dân, dân tin, dân mến, dân yêu. Như vậy thì bất kể việc gì khó cũng làm được cả và nhất định thắng lợi”4. Căn dặn cán bộ, chiến sĩ Công an nhân dân, Hồ Chí Minh chỉ rõ: “Ta quan tâm đời sống quần chúng thì quần chúng sẽ theo ta. Ta được lòng dân thì ta không sợ gì cả. Nếu không được lòng dân thì ta không thể làm tốt công tác”5. Nói về Chính phủ lo phấn đấu cho lợi ích của nhân dân nên nhân dân hăng hái, hoàn toàn tin tưởng và nhiệt liệt ủng hộ Chính phủ. Chủ tịch Hồ Chí Minh kết luận: “Được lòng dân, thì việc gì cũng làm được; trái ý dân thì chạy ngược chạy xuôi”6.
Với mục đích vì con người, giữ yên lòng dân để góp phần tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm chăm lo đời sống của mọi tầng lớp nhân dân, không phân biệt đối xử, không bỏ sót bất cứ ai. Bởi trong quan niệm của Người, ai cũng có vai trò trách nhiệm góp phần tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Song, đối với mỗi tầng lớp nhân dân, Người yêu cầu phải có chế độ, chính sách chăm lo đời sống cụ thể, phù hợp.
“Đối với cha mẹ, vợ con (của thương binh và liệt sĩ) mà thiếu sức lao động và túng thiếu thì chính quyền địa phương (nếu ở nông thôn thì chính quyền xã cùng hợp tác xã nông nghiệp) phải giúp đỡ họ có công việc làm ăn thích hợp, quyết không để họ bị đói rét”7.
“Đối với những chiến sĩ trẻ tuổi trong các lực lượng vũ trang nhân dân và thanh niên xung phong,… Đảng và Chính phủ cần chọn một số ưu tú nhất cho đi học thêm các ngành, các nghề, để đào tạo họ thành những cán bộ và công nhân có kỹ thuật giỏi, tư tưởng tốt, lập trường cách mạng vững chắc”8.
Đối với phụ nữ, “Đảng và Chính phủ cần phải có kế hoạch thiết thực để bồi dưỡng, cất nhắc và giúp đỡ để ngày thêm nhiều phụ nữ phụ trách mọi công việc kể cả công việc lãnh đạo”9. “Đối với những nạn nhân của chế độ xã hội cũ, như trộm cắp, gái điếm, cờ bạc, buôn lậu,… thì Nhà nước phải dùng vừa giáo dục vừa phải dùng pháp luật để cải tạo họ, giúp họ trở nên những người lao động lương thiện”10.
Đối với nông dân, Đảng và Chính phủ “miễn thuế nông nghiệp 1 năm cho các hợp tác xã nông nghiệp để cho đồng bào hỉ hả, mát dạ, mát lòng, thêm niềm phấn khởi, đẩy mạnh sản xuất”11,… Theo đó, mục đích chăm lo toàn diện đến mọi tầng lớp nhân dân của Hồ Chí Minh là nhằm không ngừng nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho mọi người, điều tiết và làm lành mạnh các mối quan hệ xã hội, giữ yên lòng dân, sự ổn định và phát triển của xã hội, qua đó góp phần tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa.
Trong suốt cuộc đời hoạt động cách mạng, Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn quan tâm chăm lo đời sống của Nhân dân cả về vật chất và tinh thần. Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: “Tôi chỉ có một sự ham muốn, ham muốn tột bậc, là làm sao cho nước ta được hoàn toàn độc lập, dân ta được hoàn toàn tự do, đồng bào ai cũng có cơm ăn áo mặc, ai cũng được học hành”12.
Sau khi nước nhà mới được thành lập (02/9/1945), chính quyền cách mạng non trẻ phải đối mặt với vô vàn khó khăn, thiếu thốn và phức tạp bởi “thù trong, giặc ngoài”; cùng một lúc phải chống 3 thứ giặc: “giặc đói, giặc dốt và giặc ngoại xâm”. Trước tình thế ngặt nghèo, trong phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời (03/9/1945), Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặt ra một số nhiệm vụ cấp bách, yêu cầu Chính phủ chỉ đạo giải quyết ngay. Người đề nghị Chính phủ lâm thời phát động một chiến dịch tăng gia sản xuất, thực hành tiết kiệm để cứu đói.
Trong thư Gửi nông gia Việt Nam, Người khẩn thiết kêu gọi: “Tăng gia sản xuất! Tăng gia sản xuất ngay! Tăng gia sản xuất nữa! Đó là khẩu hiệu của ta ngày nay. Đó là cách thiết thực của chúng ta để giữ vững quyền tự do, độc lập”13. Người yêu cầu Chính phủ cần thực hiện ngay: “1. Làm cho dân có ăn. 2. Làm cho dân có mặc. 3. Làm cho dân có chỗ ở. 4. Làm cho dân có học hành”14. Trước lúc đi xa, Người đã căn dặn: “Đảng cần phải có kế hoạch thật tốt để phát triển kinh tế và văn hoá, nhằm không ngừng nâng cao đời sống của Nhân dân”15.
Đặc biệt, để giải quyết tình thế cấp bách cứu đói dân nghèo trước khi thu hoạch vụ mùa, Người kêu gọi mọi người sẻ cơm, nhường áo trên tinh thần “lá lành đùm lá rách” và gương mẫu thực hiện trước: “Cứ 10 ngày nhịn ăn một bữa, mỗi tháng nhịn 3 bữa. Đem gạo đó (mỗi bữa một bơ) để cứu dân nghèo”16. Vì vậy, sau một thời gian ngắn phát động, nhân dân cả nước đã quyên góp được một lượng lớn lương thực và nạn đói đã sớm được khắc phục.
Không chỉ quan tâm chăm lo cho Nhân dân những nhu yếu phẩm thiết yếu, mà Chủ tịch Hồ Chí Minh còn quan tâm chăm lo cho nhân dân về tri thức, có đời sống tinh thần lành mạnh, được tự do tinh thần, tự do sáng tạo, tự do tạo lập cuộc sống. Theo đó, ngay sau khi giành được độc lập, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã đặc biệt chú trọng nhiệm vụ diệt giặc dốt và giáo dục nhân dân. Thực hiện lời kêu gọi diệt giặc dốt của Chủ tịch Hồ Chí Minh, phong trào bình dân học vụ được triển khai sâu rộng trong toàn quốc với phương châm: “Những người đã biết chữ hãy dạy cho những người chưa biết chữ … Những người chưa biết chữ hãy gắng sức mà học cho biết đi. Vợ chưa biết thì chồng bảo, em chưa biết thì anh bảo, cha mẹ không biết thì con bảo, người ăn người làm không biết thì chủ nhà bảo, các người giàu có thì mở lớp học ở tư gia dạy cho những người không biết chữ ở hàng xóm láng giềng, các chủ ấp, chủ đồn điền, chủ hầm mỏ, nhà máy thì mở lớp học cho những tá điền, những người làm của mình”17. Học chữ trở thành phong trào rộng lớn chưa từng có, lôi cuốn đông đảo nhân dân thuộc các giới, lứa tuổi khắp nơi trên cả nước tích cực tham gia. Vì vậy, chỉ trong một thời gian ngắn, cả nước có hơn hai triệu người biết đọc, biết viết. Công tác văn hóa, giáo dục cũng được chính quyền mới đặc biệt quan tâm đẩy mạnh và đạt được nhiều kết quả tích cực. Phong trào đời sống mới đã xóa bỏ những tệ nạn, hủ tục lạc hâu, tàn dư chế độ cũ, nâng cao dân trí, chấn hưng dân khí, bồi dưỡng tinh thần, ý thức công dân của người dân một nước độc lập.
Chủ tịch Hồ Chí Minh rất quan tâm đến chăm lo sức khoẻ của Nhân dân. Người khẳng định: “Phải biết quý trọng sức người là vốn quý nhất của ta. Chúng ta cần hết lòng chăm sóc sức khỏe và sử dụng thật hợp lý sức lao động của nhân dân ta”18. Trong thư gửi Hội nghị cán bộ y tế toàn quốc năm 1953, Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng: “Sức khỏe của cán bộ và nhân dân được đảm bảo thì tinh thần càng hăng hái. Tinh thần và sức khỏe đầy đủ thì kháng chiến càng nhiều thắng lợi, kiến quốc càng mau thành công”19. Người quan tâm chăm lo đến sức khỏe của tất cả mọi người: Cán bộ, đảng viên, thiếu nhi, thanh niên, phụ nữ, người cao tuổi, công nhân, công an, bộ đội,… Đối với bản thân, Hồ Chí Minh tự làm gương thường xuyên tập thể dục, rèn luyện thể thao để có sức khỏe tốt phục vụ cách mạng, phục vụ nhân dân.
Với những nội dung chăm lo toàn diện đời sống của nhân dân cả về vật chất và tinh thần, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã làm cho lòng dân quy tụ về một mối, đoàn kết toàn dân tộc trở thành sức mạnh vô biên, góp phần quan trọng giữ yên xã hội, chuẩn bị đất nước về mọi mặt cho cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược. Theo Chủ tịch Hồ Chí Minh, để chăm lo tốt cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc cho Nhân dân, trước hết phải xây dựng nhà nước thực sự là Nhà nước của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân. Chính phủ phải là công bộc của dân. Công việc của Chính phủ phải nhằm một mục đích duy nhất là đem lại cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc cho Nhân dân.
Người nói: “Chính sách của Đảng và Chính phủ là phải hết sức chăm nom đến đời sống của Nhân dân. Nếu dân đói, Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân rét là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân dốt là Đảng và Chính phủ có lỗi; nếu dân ốm là Đảng và Chính phủ có lỗi”20.Vì vậy, cán bộ Đảng và chính quyền từ trên xuống dưới, đều phải hết sức quan tâm đến đời sống của Nhân dân, phải đặt quyền lợi của Nhân dân lên trên hết. Phải lãnh đạo, tổ chức, giáo dục Nhân dân tăng gia sản xuất và tiết kiệm. Các cơ quan của Chính phủ từ toàn quốc cho đến các làng phải xuất phát từ yêu cầu của thực tiễn, xác định công việc cụ thể, bước đi thích hợp để chăm lo đời sống nhân dân góp phần từng bước đẩy lùi nạn đói và mang lại quyền lợi dân chủ cho Nhân dân, trước hết là nông dân.
Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn nhấn mạnh việc tạo cho Nhân dân có công ăn việc làm là biện pháp quan trọng để nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân. Người yêu cầu, chính quyền và Quân đội nhân dân phải bảo vệ cho Nhân dân làm ăn yên ổn và tuyên truyền rộng khắp các chính sách khuyến khích sản xuất. Trong quá trình đất nước từng bước chuyển đổi sau khi giành được chính quyền, Người yêu cầu: “Phải ra sức khôi phục lại kinh tế: nông nghiệp, công nghiệp, thương nghiệp, vận tải, để nâng cao dần đời sống của Nhân dân”21 nhằm tạo ra công ăn việc làm cho nhân dân lao động theo nguyên tắc “công và tư đều được chiếu cố, chủ và thợ đều có lợi. Các bạn công nhân hăng hái sản xuất. Bà con công, thương hăng hái kinh doanh”22.
Để xoá đói, giảm nghèo, trong bối cảnh các nguồn lực kiệt quệ, Chủ tịch Hồ Chí Minh đặc biệt quan tâm đến các biện pháp tăng gia sản xuất và thực hành tiết kiệm. Người chủ trương phát triển toàn diện nền kinh tế, trong đó có sự hài hòa, cân đối giữa sản xuất và tiêu dùng; giữa các lĩnh vực công nghiệp, nông nghiệp, thương nghiệp, dịch vụ; giữa các thành phần kinh tế; giữa kinh tế quốc nội và kinh tế đối ngoại.
Để chăm sóc sức khỏe cho Nhân dân, Người đã ban hành Sắc lệnh số 29/SL ngày 12/3/1947 về chế độ lao động trong cả nước đối với người làm công ăn lương, tạo cơ sở pháp lý đầu tiên cho việc tổ chức thực hiện chế độ bảo hiểm ốm đau, tai nạn, chăm sóc sức khỏe cho Nhân dân. Chủ tịch Hồ Chí Minh luôn coi trọng quyền bình đẳng trong việc được bảo vệ sức khoẻ của mọi người dân. Người dân phải được bình đẳng về quyền được khám, chữa bệnh, được nằm viện điều trị khi cần, được hưởng thuốc theo bệnh và được sử dụng các phương pháp điều trị phù hợp. Người thường xuyên nhắc các cơ quan và các đoàn thể phải thực hiện thật tốt các chính sách của Đảng và Nhà nước đối với thương binh, bệnh binh và các gia đình có công với cách mạng; phải có những việc làm thiết thực để đền ơn đáp nghĩa đối với thương binh, liệt sĩ, những người có công, giúp họ ổn định cuộc sống, có cơ hội tham gia vào các hoạt động của xã hội, góp phần vào công việc xây dựng đất nước.
Chăm lo đời sống nhân dân, giữ yên lòng dân có vị trí, vai trò đặc biệt quan trọng trong toàn bộ hoạt động tổ chức, điều hành và quản lý xã hội của Nhà nước, nhằm tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa. Những quan điểm của Chủ tịch Hồ Chí Minh về chăm lo đời sống nhân dân, giữ yên lòng dân góp phần tăng cường sức mạnh bảo vệ Tổ quốc từ sớm, từ xa là tài sản tinh thần to lớn để Đảng, Nhà nước ta tiếp tục nghiên cứu, vận dụng và phát triển sáng tạo vào sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc xã hội chủ nghĩa từ sớm, từ xa trong kỷ nguyên vươn mình của dân tộc.
Trung tá, TS Lê Xuân Thanh; Thượng tá, TS Hoàng Chung Hiếu – Học viện Chính trị, Bộ Quốc phòng (quanlynhanuoc.vn)
_____________
1, 18. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 13. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 30, 70.
2. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 10. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 452.
3. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 5. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 522.
4. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 7. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 448.
5, 7, 8, 9, 10, 11, 15. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 15. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 142, 616, 616 – 617, 617, 617, 617, 612.
6, 19. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 8. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 163, 154.
12, 13, 14, 16, 17. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 4. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 187, 135, 175, 33, 40 – 41.
20, 21, 22. Hồ Chí Minh toàn tập (2011). Tập 9. H. NXB Chính trị quốc gia Sự thật, tr. 518, 226, 80.
